Πού χάνονται οι μνήμες μας;

ΠΟΥ ΧΑΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΜΝΗΜΕΣ ΜΑΣ;

Οι σκέψεις που ακολουθούν ξεκίνησαν από ένα όνειρο που είδα προ ημερών. Όχι, το περιεχόμενό του δεν έχει καμία σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι πως όταν ξύπνησα, σε μια στιγμή μέσα, το όνειρο γλίστρησε και χάθηκε. Δεν είχα καθόλου πρόσβαση σε κανένα μέρος του. Το μόνο που θυμόμουν ήταν ότι το ξέχασα. Θα μπορούσα να το αγνοήσω, εξάλλου δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε, όμως αυτή τη φορά ένιωσα ιδιαίτερα ενοχλημένη από τον αυτόματο μηχανισμό που λειτουργούσε χωρίς τη θέλησή μου. Με ποιο δικαίωμα είχε πάρει την ανάμνησή μου μακριά; Εγώ έδωσα άραγε αυτή την άδεια κάποια στιγμή;

Τις δύο επόμενες μέρες προσπάθησα επίμονα να θυμηθώ αυτό το όνειρο, με τη σκέψη πως, αν μπορούσα να ξεμπλοκάρω αυτό το μέρος της μνήμης μου, ίσως να ανακάλυπτα και άλλα πράγματα. Με το συγκεκριμένο όνειρο, όμως, δεν κατάφερα τίποτα. Δεν υπήρχε κανένα ίχνος του.

Χτες το πρωί που ξύπνησα, όμως, πρόλαβα να συγκρατήσω ένα κομματάκι από ένα όνειρο, λίγο πριν εξαφανιστεί και αυτό. Έτσι το κομματάκι αυτό έμεινε στη "συνήθη" μνήμη μου, και το βράδυ, όταν το σκέφτηκα, διαπίστωσα ότι ήταν εύκολο να ξαναβρώ το υπόλοιπο όνειρο. Σε λίγο το είχα ολόκληρο. Συνέβη όμως και κάτι άλλο, που για μένα τουλάχιστον ήταν πρωτόγνωρο. Άρχισα να θυμάμαι το ένα όνειρο μετά το άλλο, απανωτά. Το ένα έφερνε στην επιφάνεια κάποιο άλλο με το οποίο είχε κάποιο κοινό στοιχείο, π.χ. σκάλες, σχολείο, πέταγμα κ.λπ. Σαν να ήταν τα όνειρα αρχειοθετημένα με βάση τα χαρακτηριστικά τους, και με την κατάλληλη "λέξη κλειδί" έρχονταν στην επιφάνεια τα σχετικά όνειρα. Βρισκόμουν στο μέρος της μνήμης με τα όνειρα, και μπορούσα να τα θυμηθώ αβίαστα, κάτι που θα ήταν αδύνατον με τη συνήθη μου μνήμη!

Αυτό που συνέβη με ενθουσίασε. Σκέφτηκα να κοιτάξω την επιστημονική άποψη για τα όνειρα, αλλά, όπως το περίμενα, απογοητεύθηκα. Οι επιστήμονες έχουν ένα σοβαρό κενό στους συλλογισμούς τους. Παραλείπουν το ον, αυτόν που χρησιμοποιεί και δίνει τις εντολές στον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος δε λειτουργεί από μόνος του. Δε μου λέει ο εγκέφαλός μου τι να γράψω τώρα. Το πρόβλημά τους, βέβαια, ξεκινά από την παραδοχή ότι όλα είναι υλικά. Εφόσον δεν μπορούν να εντοπίσουν κανένα υλικό ον που να δίνει εντολές στον εγκέφαλο, κάνουν πως δεν υπάρχει.

Τουλάχιστον στο θέμα των ονείρων παραδέχονται ότι δεν καταλαβαίνουν και πολλά πράγματα, πιστεύουν όμως γενικά ότι τα όνειρα, όπως και όλες οι αναμνήσεις μας, αποθηκεύονται κάπου στον εγκέφαλο. Είμαι σίγουρη πως δεν μπορούν να το αποδείξουν. Το λένε όμως με τον αέρα της αυθεντίας, εκ του ασφαλούς, επειδή είναι σίγουροι ότι κανείς δε θα μπορούσε να αποδείξει ότι κάνουν λάθος. Κι όμως, υπάρχει μια απλή και προφανής απόδειξη ότι οι μνήμες δεν αποθηκεύονται στον εγκέφαλο. Πολλοί άνθρωποι έχουν αποδεδειγμένα θυμηθεί προηγούμενες ζωές που έζησαν. Πώς θα το έκαναν αυτό, έχοντας τώρα ένα διαφορετικό εγκέφαλο; Φυσικά, στοιχεία όπως οι εξωσωματικές εμπειρίες ή οι προηγούμενες ζωές ενοχλούν τους επιστήμονες, διότι στέκονται εμπόδιο στις θεωρίες τους. Οπότε τα αγνοούν.

Κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση είναι πως οι επιστήμονες προτείνουν διάφορους λόγους που δυσκολευόμαστε να θυμηθούμε τα όνειρά μας, και δεν τους πέρασε από το μυαλό η εξής απλή, λογική εξήγηση: Ίσως δε θυμόμαστε τα όνειρά μας, επειδή έχουμε προγραμματίσει τον εγκέφαλό μας να χρησιμοποιεί το μέρος της μνήμης που μας είναι χρήσιμη στην καθημερινή μας ζωή. Τι σημαίνει τον έχουμε "προγραμματίσει"; Για σκεφθείτε το λίγο. Οι πληροφορίες που ανασύρουμε συνήθως είναι οι σχετικά πρόσφατες ή οι πιο θεμελιώδεις. Ασχολούμαστε με τους "φακέλους" της άμεσης ζωής μας. Το "έξυπνο μενού" του εγκεφάλου μας ανοίγει συνήθως τα "πρόσφατα έγγραφα". Αυτά χρησιμοποιούμε συνήθως, και αυτά είναι η πρώτη επιλογή στο έξυπνο μενού. Έχουμε φυσικά και το φάκελο "σημαντικά", "αγαπημένα" κ.λπ., στα οποία έχουμε επίσης εύκολη πρόσβαση. Φαίνεται δηλαδή πως η μνήμη μας είναι επιλεκτική, έτσι ώστε να καλύπτει τις ανάγκες μας. Αυτό τώρα είναι υπεραπλούστευση και σίγουρα αφήνει έξω πολλούς άλλους παράγοντες, αλλά δίνει κάποιες εξηγήσεις. Φαίνεται να εξηγεί γιατί δεν ξεχνάμε ποτέ τα σημαντικά γεγονότα της ζωής μας, όσο παλιά και αν είναι, ή το λόγο που τα πιο παλιά ή ασήμαντα γεγονότα είναι και τα λιγότερο προσβάσιμα - επειδή ερμηνεύονται ως μη χρήσιμα για την καθημερινή μας ζωή και αποθηκεύονται στους φακέλους "ασήμαντα" ή "παλαιά". Στην πραγματικότητα, δεν πρέπει να ισχύει καθόλου η άποψη πως όσο πιο παλιό είναι κάτι τόσο δυσκολότερο είναι να το θυμηθούμε. Οι παλιές μνήμες δε βρίσκονται σε κάποιο "βάθος" σκεπασμένες από τις νεώτερες. Στο νοητικό επίπεδο, δεν υπάρχει στ' αλήθεια βάθος ή απόσταση.

Γιατί να είναι οι μνήμες σε φακέλους και γιατί δεν μπορούμε να τους έχουμε όλους ανοιχτούς; Είναι θέμα RAM! Ο υπολογιστής μας θα μπλοκάρει με πάρα πολλούς φακέλους ανοιχτούς. Δε γίνεται, στην παρούσα μορφή μας τουλάχιστον, να έχουμε ανοιχτά όλα τα έγγραφα των αναμνήσεών μας, από οτιδήποτε έχουμε ζήσει, σκεφτεί, ονειρευτεί.

Από την περίπτωση του ονείρου μου, ωστόσο, έβγαλα κάποιο συμπέρασμα: Μια άκρη του νήματος φαίνεται να αρκεί για να μας οδηγήσει και στα υπόλοιπα περιεχόμενα ενός φακέλου αναμνήσεων. Κάπως έτσι κατάφεραν να ανασύρουν τις αναμνήσεις τους και κάποια θύματα ελέγχου του νου (εννοώ προγράμματα όπως το MKUltra). Κάποια στιγμή απέκτησαν πρόσβαση σε ένα ολότελα αποκλεισμένο μέρος της μνήμης τους, το οποίο δε γνώριζαν καν ότι υπάρχει.

Όσον αφορά την ενθύμηση παλαιότερων ζωών, θα χρειαστεί κατ' αρχάς να απαλλαγούμε από την ιδέα ότι οι αναμνήσεις αποθηκεύονται στον εγκέφαλο. Και δε χρειάζεται καμία μελέτη του εγκεφάλου για να τον χρησιμοποιήσουμε αποτελεσματικά. Προσωπικά, μου αρκεί να τον θεωρώ γέμισμα για το κεφάλι.

Βέβαια, όπως στην περίπτωση προγραμματισμού του νου (με την εφαρμογή πόνου, ηλεκτροσόκ και χημικών ουσιών) το άτομο αναγκάζεται να αποκλείσει ένα μέρος της μνήμης για να αντεπεξέλθει στον πόνο, η πρόσβαση σε κάποιες αναμνήσεις του παρελθόντος μπορεί να είναι σχεδόν αδύνατη λόγω πόνου και ισχυρού σοκ. Αυτό ενδεχομένως να ισχύει και για τις προηγούμενες ζωές - να έχουν δηλαδή αποκλειστεί μετά το σοκ του θανάτου. Ίσως να υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Ωστόσο, αναζητώντας ίχνη, μπορούμε να οδηγηθούμε σε φακέλους με κομμάτια από το παρελθόν μας. Είχα ήδη μια ιδέα για μερικά από τα πράγματα που έγραψα εδώ, μα ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα πόσο πραγματικά μοιάζει ο εγκέφαλός μου (αυτό το γέμισμα για το κεφάλι) με τον προσωπικό μου υπολογιστή.