Το Μάτριξ και ο Κόσμος των Ιδεών

ΤΟ ΜΑΤΡΙΞ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ

Το Σπήλαιο του Πλάτωνα ονομάζεται στη σύγχρονη εποχή Μάτριξ. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι πρέπει να "βγουν" από αυτό. Όμως η έννοια "βγαίνω" είναι κι αυτή μια ιδέα...

Ο Πλάτωνας υποστήριξε ότι οι ιδέες υπάρχουν χωριστά από τον κόσμο μας. Χωρίς να διαφωνήσω απαραίτητα, θεωρώ πως η λέξη "χωριστά" μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση. Μας κάνει να σκεφτούμε ότι ο κόσμος των ιδεών βρίσκεται κάπου αλλού. Πού θα ήταν αυτό το "αλλού"; Ο κόσμος αυτός δε θα μπορούσε να βρίσκεται κάπου, γιατί οι ιδέες δεν έχουν κανενός είδους φυσική υπόσταση.

Οι λέξεις έχουν συχνότητες. Οι σκέψεις έχουν κι αυτές συχνότητες, γιατί είναι η "μετουσίωση" των ιδεών σε νοητικές εικόνες κ.λπ. Όμως οι ιδέες δεν είναι εικόνες. Δεν έχουν συχνότητα, ενέργεια ή οτιδήποτε άλλο. Τι είδους ενέργεια έχουν οι έννοιες καλό, κακό, άσχημος, έξυπνος, θέλω, καλημέρα; "Αποκτούν" ενέργεια μόνο τη στιγμή που θα τις σκεφτούμε σε κάποιο πλαίσιο, θα τις προφέρουμε ως λέξεις ή θα κάνουμε κάτι σχετικά με αυτές.

Αυτό δεν ισχύει μόνο για τις αφηρημένες έννοιες, όπως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς βιαστικά. Μια καρέκλα υπάρχει και ως έννοια και ως αντικείμενο. Η έννοια καρέκλα δεν έχει φυσική υπόσταση, το αντικείμενο όμως ναι. Αν μπορούσαμε να έχουμε την έννοια της καρέκλας, χωρίς να τη συσχετίσουμε στο μυαλό μας με κάποια καρέκλα που έχουμε δει ή με το σχήμα μιας καρέκλας κ.λπ., θα είχαμε μια έννοια χωρίς οποιουδήποτε είδους εικόνα, χωρίς καθόλου ενέργεια. Θα τολμήσω λοιπόν να επεκτείνω τη θεωρία του Πλάτωνα, λέγοντας πως όλα είναι ιδέες - όχι μόνο οι αφηρημένες έννοιες. Και δεν υπήρχαν κάπου, χωριστά από τον κόσμο μας, όπου τις γνωρίσαμε και μας έμεινε η ανάμνησή τους. Οι ιδέες γεννήθηκαν κι αυτές. Δεν υπήρχε η ιδέα του ηλεκτρονικού υπολογιστή προτού τη συλλάβει κάποιος. 

Η ύλη και η ενέργεια, επομένως, είναι κι αυτές ιδέες. Η σύγχρονη Φυσική, μάλιστα, αποφαίνεται τελικά ότι η ύλη δεν υπάρχει. Με ποια έννοια, αλήθεια, "δεν υπάρχει"; 

Συνηθίσαμε να θεωρούμε αληθινές μόνο τις "σκιές", τις αντανακλάσεις των ιδεών, και δε συνειδητοποιούμε ότι όλα όσα γνωρίζουμε, όλα όσα σκεφτόμαστε, όλα όσα αντιλαμβανόμαστε και βιώνουμε βασίζονται σε ιδέες. Ποτέ δε "φύγαμε" από τον κόσμο των ιδεών, γιατί δεν είναι ένας κόσμος στον οποίο μπορείς να μπεις ή να βγεις. Το σπήλαιο, η είσοδος, η έξοδος είναι όλα ιδέες. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι αληθινά; Όχι απαραίτητα. Αυτό όμως που τα κάνει αληθινά δεν είναι η φυσική τους υπόσταση - μόνο η ιδέα που έχουμε γι' αυτά.

Ίσως ο Πλάτωνας με τη λέξη "χωριστά" προσπάθησε να καταδείξει ότι οι ιδέες υφίστανται ανεξάρτητα από το φυσικό κόσμο (ως μη έχουσες ύλη και ενέργεια οποιασδήποτε μορφής). Πρόκειται όμως για κάτι τόσο προφανές και τόσο, μα τόσο αυτονόητο, που είναι δύσκολο να εξηγηθεί με λόγια. Και μάλλον είναι ο μοναδικός λόγος που δυσκολευόμαστε να το αντιληφθούμε, σε συνδυασμό με την -εσκεμμένη ή μη- παραπλανητική προπαγάνδα των "πνευματικών" και επιστημονικών θεωριών.

Αν συνειδητοποιήσουμε, τελικά, ότι ζούμε ήδη στον κόσμο των ιδεών, και ότι τίποτε δεν είναι πιο αληθινό από τις ιδέες, ίσως νιώσουμε λιγότερο "εγκλωβισμένοι στο Μάτριξ".