ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ
Μια αυτοδημιούργητη φυλακή
Όταν εμφανίζεται μπροστά μας κάτι που δε συμφωνεί με τις πεποιθήσεις μας, πόσοι από εμάς έχουμε την τόλμη να το δούμε;
Πόσοι από εμάς θα κάνουμε χώρο στο νου μας για να το φιλοξενήσουμε κι αυτό, έστω προσωρινά μέχρι να το αξιολογήσουμε;
Φυσικά, όλοι εμείς! Μόνο "οι άλλοι" δεν το κάνουν, σωστά; (Συχνά μας διαφεύγει το ανόητα απλό γεγονός πως, για τους άλλους, εμείς είμαστε "οι άλλοι")
Εδώ υπεισέρχεται και ο μηχανισμός της "λογικής εξήγησης". Πάντα μπορούμε να βρούμε μια "λογική εξήγηση" για να απορρίψουμε το "άβολο" δεδομένο ή να το ερμηνεύσουμε έτσι ώστε να μην αναιρεί τα δικά μας. Είμαστε αριστοτέχνες σ' αυτό! (Χρησιμοποιώ Α' πληθυντικό πρόσωπο, ως όφειλα σ' ένα κείμενο που μιλάει για "εμάς" ως "τους άλλους". Ομολογώ ότι πονάει...)
Ένα δεδομένο μπορεί να είναι άβολο για πολλούς λόγους, αλλά το συνηθέστερο είδος άβολου δεδομένου είναι εκείνο που, αν ίσχυε, θα ανέτρεπε μια βασική μας πεποίθηση, άρα θα είχαμε άδικο. Πολύ επώδυνο...
Το φαινόμενο είναι πιο εμφανές στους οπαδούς κάποιου πολιτικού κόμματος ή θρησκείας. Αν έχεις τη φιλοδοξία να κάνεις ένα τέτοιο άτομο να φιλοξενήσει κάποιο άβολο δεδομένο, θα απογοητευτείς. Είναι μάταιο. Προσέξατε κάτι, όμως; Είπα "πιο εμφανές", όχι "πιο συχνό" ή "πιο συνηθισμένο". Είναι μόνο πιο εμφανές, επειδή σ' αυτά τα δύο θέματα υπάρχουν τρανταχτά στοιχεία και αποδείξεις. Η ίδια εμμονή παρατηρείται και στη στάση μας απέναντι στα μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα, απλά δε φαίνεται, κι εξάλλου δε μας απασχολεί τόσο στο πλαίσιο της καθημερινότητας.
Δεν είναι όμως σωστό να κρίνουμε κάποιον από τις πεποιθήσεις του. Σωστές (ίδιες με τις δικές μας) ή λάθος (διαφορετικές από τις δικές μας), δεν έχει τόση σημασία. Το μόνο που έχει σημασία είναι αν μπορεί να τις εξετάσει υπό το φως νέων δεδομένων, αν μπορεί να φιλοξενήσει νέα δεδομένα, αν μπορεί να αναθεωρεί απόψεις. Ανόητος δεν είναι απαραίτητα εκείνος που παίρνει λάθος δρόμο, αλλά σίγουρα είναι εκείνος που δεν μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση, ακόμη και όταν προφανώς οδεύει σε αδιέξοδο. Ο καθένας μας μπορεί να σφάλλει (όσο φρικτή και αν είναι αυτή η σκέψη όταν αφορά εμάς!)
Η παντελής απουσία καθοδήγησης είναι ανέφικτη. Και θα ακούσουμε, και θα διαβάσουμε, και θα επιλέξουμε ή θα διαμορφώσουμε απόψεις με βάση τις πληροφορίες που διαθέτουμε. Το θέμα, όμως, είναι το εξής: Είτε ακολουθήσαμε κάποιο δάσκαλο είτε είπαμε πως κάθε διδασκαλία είναι παγίδα, καταφέραμε να μην κάνουμε την άποψή μας παγιωμένη πεποίθηση; ΟΠΟΙΑ και αν είναι αυτή.
Δε θεωρώ τίποτα απόλυτο, και όσο και αν είμαι κατά των διδασκαλιών και των κατηχήσεων, θα παραδεχόμουν κάποιον ως φωτισμένο δάσκαλο ή πνευματικό οδηγό, αν κατάφερνε να μη γίνει η διδασκαλία του πεποιθήσεις και να μη θεωρηθεί αυθεντία από όσους τον δέχονται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου